Қазақстан экономикасы баяу өсімге қадам басады – сарапшы
Экономист Айдархан Құсайынов қазақстандықтарға үнемдеуге және өмір салтын қайта қарауға кеңес берді. Бұл туралы спикер LS тілшісіне берген сұхбатында айтты.
"Менің ойымша, алдағы уақытта бізді баяу экономикалық өсім кезеңі күтіп тұр. Соңғы екі жылдағы өсім негізінен мемлекеттік шығындар мен фискалдық ынталандыруларға сүйенген, сондықтан бұл өсім жасанды болды",- дейді А. Құсайынов.
Экономист Ұлттық банктің қаржы саласындағы өсімді баяулату саясатын қолдайтынын айтты.
"Бұл жағдай бойынша Ұлттық банк базалық мөлшерлемені дұрыс көтеріп отыр. Өсімнің дұрыс емес екенін салқындату қажет. Егер ол халықтың табысы мен жалақасына әсер етпесе, онда бұл жасанды өсім болып есептеледі. Өсімнің баяулауы заңды, себебі ескі модель қызметін тоқтатады немесе экономика қайта құрылуда. Кез келген өзгеріс баяулаумен бірге жүреді. Сондықтан алдағы бес жылда біз баяу, кейде ортадан төмен өсім кезеңін көретін боламыз",- деді экономист.
Оның сөзінше, бұл жағдай халықтың тұрмыс деңгейіне әсер етеді.
"Халыққа үнемдеуді, шығындарды бақылауды және қажет болса өмір салтын қайта қарауды ұсынамын. Бұл- объективті шындық, оны түсіну маңызды",- деді ол.
Экономист атап өткендей, шикізат дәуірі аяқталуға жақын, ал сала соңғы 10 жыл бойы стагнацияда болды.
"Шындығында, мұнай дәуірі бізде ұзақ уақыттан бері аяқталуға жақын. Бұл фактіні мойындағанына қуаныштымын. Соңғы 12 жылға қарасақ, өндіру көлемі дерлік өспеген, тек соңғы үш жылда ғана аздаған өсу байқалды. Жалпы, соңғы 10 жылда біз стагнация жағдайында болдық",- дейді спикер.
Мемлекеттік инвестициялар триллиондаған теңгелерге арналса да, эксперт олардың тиімділігіне күмән келтіреді.
"Мен бұл мемлекеттік бағдарламаның толық жүзеге асатынына сенбеймін, себебі 8 трлн теңге- өте үлкен сома. Сондықтан оны толықтай игеру мүмкіндігіне күмәнім бар, мүмкін тек құрылымдауға ғана болады. Қазіргі уақытта бұл нақты жоспардан гөрі тілектей естіледі. Мұндай үлкен соманы дұрыс ұйымдастыру қажет, ең бастысы- лайықты жобаларды табу. Жобаларды табу оңай деп айтуға болады, бірақ іс жүзінде оны жүзеге асыру қиын",- дейді экономист.
Ол экономиканың мемлекеттік инвестицияларға тым тәуелділігін де атап өтті.
"Мұнда үлкен проблема бар, және мен осындай жобалар пакеті толық құрылымдалмауын қалаймын. Өйткені БЖЗҚ қаражаттары нарықтан тартылатын, яғни зейнетақы қорларының ақшасы. Сол себепті кейбір жеңілдікті қаржыландыру тәжірибесінен бас тартқаныма қуаныштымын. Сондықтан мемлекеттік қаражат қолданылса да, олар іс жүзінде нарықтық сипатқа ие болып қалады",- деді А. Құсайынов.
Биыл наурыз айында ұлттық экономика министрі Серік Жұманғарин 2025 жылы "Бәйтерек" мемлекеттік холдингі капиталы 1 трлн теңгеге ұлғаятынын хабарлады. Бұл 8 трлн теңгеге жобаларды қаржыландыруға мүмкіндік беріп, өңдеу өнеркәсібінің өндіріс қуатын арттыруға және жаңа, жоғары өнімді жұмыс орындарын құруға септігін тигізеді.
Мәлім етілгендей, "Бәйтерек" холдингі арқылы кәсіпкерлікті қолдау және негізгі ұлттық инвестициялық жобаларды іске асыруға бөлінетін 8 трлн теңге биыл қосымша 1,3% нақты ЖІӨ өсімін қамтамасыз етеді.
